Beŋgü Taşlar etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster
Beŋgü Taşlar etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster

12 Eylül 2022 Pazartesi

Beŋgü Taşlarda Satırlarıŋ Dizilim Yöŋleri

Her hakkı saklıdır.

Hepimiz Türk yazısını satır içinde sağdan sola ve satırları aşağıya doğru yazıyoruz. Ama beŋgü taşlarıŋ çoğunda satırlarıŋ dikey olduğunu da biliyoruz. Peki satırları yatay olacak şekilde beŋgü taşları 90 derece yatırdığımızda satırlar aşağıya doğru mu gidiyor? Hepsinde değil. Bazılarında satırlar aşağıya doğru, bazılarında yukarıya doğru gidiyor.
Yenisey beŋgütaşlarda genelde satırlar alttan başlıyor; beŋgütaş yatırıldığında alıştığımız gibi satırlar alta doğru ilerliyor.
KökTörük ve Uygur beŋgütaşlarda genelde satırlar üstten başlıyor; beŋgütaş yatırıldığında alıştığımızıŋ tersine satırlar üste doğru ilerliyor.
Şimdi yoğun yazılı bazı beŋgü taşlara göz atalım.

Alıştığımız Üzere Yatırıldığında Satırları Aşağıya Doğru Giden Beŋgü Taşlar

Bilge Tonyukuk (KökTörük)

E.7 Barık-3 (Yenisey)

E.10 Elegest-1 (Yenisey)

E.25 Oznaçennoye-1 (Yenisey)

E.27 Oya (Yenisey)

E.41 Hemçik Çırgakı (Yenisey)

E.43 Kızıl Çıraa-1 (Yenisey)

E.44 Kızıl Çıraa-2 (Yenisey)

E.45 Köjeelig Hovu (Yenisey)

E.47 Suci (Yenisey)

Alıştığımızıŋ "Tersine", Yatırıldığında Satırları Yukarıya Doğru Giden Beŋgü Taşlar

Köl Tėgin (KökTörük)

Bilge Kagan (KökTörük)

Ongin (KökTörük)

Köl İç Çor = İh-Höşööt (KökTörük)

Bayan Çor = Moyun Çor = Seleŋa = Şine-Us (Uygur)

Terh (Taryat) (Uygur)

Tes (Uygur)

E.30 Uybat-1 (Yenisey)

E.48 Abakan (Yenisey)

27 Temmuz 2022 Çarşamba

Babam Kaganıŋ Ordusu Kurt Gibiymiş Düşmanı Koyun Gibiymiş

Gėce Uyumadım, Gündüz Oturmadım!

AtaTürk'üŋ dėdiği gibi "Türk Milleti çalışkandır! Türk milleti zekidir!" Bilge Kagan da Türk Milleti üçün gėce gündüz çalıştığını beŋgütaşlarda söylemektedir. Ben, bu sözü gümüş bilekliğime kazdırdım. Ne zaman tembellik hiss ėtsem, bilekliğime bakıp kendime geliyor ve çalışmaya devam ėdiyorum.

28 Kasım 2021 Pazar

𐱄𐰆𐰺𐰣 ve توران

Her hakkı saklıdır.

"Turan", "Turun", "Torun", "Toran", "Toron" olarak okunabilen 𐱄𐰆𐰺𐰣 sözcüğü, Yenisey yazıtı Barık-1 beŋgütaşında kişi adı olarak geçmektedir; Türkleriŋ yaşadığı bir coğrafya adı olarak değil.

977-1010 arasında yazılan Firdevsî'niŋ Şâhnâme'sinde "Tûrân = توران " adı, İranlı Yûnus ile Tûrânlı Efrâsiyâb = افراسياب (Alp Er Tuŋa) arasında geçen savaş aŋlatılırken Türkleriŋ yaşadığı coğrafya adını tanımlamak için kullanılmıştır. Barık-1'deki " 𐱄𐰆𐰺𐰣 " ile Şâhnâme'deki "Tûrân = توران " birbiriyle ilişkili değildir. İlki Türkçe kişi adı, ikincisi Farsça yėr adıdır.

Farsçasında "Tûrân" olarak tanımlanan coğrafyanıŋ Türkçesi "Türk Ėli" 'dir (= Türkistan).

Farsça "Tûrân" sözcüğü, PanSlavizme karşı bir tepki halinde, özellikle Hüseyinzâde Ali (Tûrân) ve Akçuraoğlu Yûsuf vâsıtasıyla, Rusya’daki Türk aydınları arasında kullanılmağa başlanmış, Osmanlı Devleti’nde 19. yüzyılıŋ ikinci yarısında gelişmeye başlayan Türkçülük hareketiniŋ bir soŋucu olarak bütün Türkler’iŋ birleşmesi şeklinde, Arabca ve Farsça sözcükleriŋ yoğun kullanıldığı Osmanlı dönemi Türkçesinde, Türk siyasî ve edebî literatürüne girmiştir.

14 Ağustos 2019 Çarşamba

KökTürükçede Sayılar

Her hakkı saklıdır.


Her ne kadar KökTürük harfli eserlerde rakam olmasa da, KökTürükçeyle aynı kökten gelen, Orta Asya'dan Hunlarıŋ Avrupa'ya taşıdığı Macar-Sekel abecesiniŋ rakamlarıyla, Etrüskleriŋ ve Batı Asya'daki Türk topluluğu Çuvaşlarıŋ rakamlarınıŋ beŋzer olması da şaşırtıcıdır. Macar dilbilimci András Róna-Tas, Macar-Sekel abecesiniŋ KökTürük abecesiniŋ çocuk sistemi olduğunu isbatlamıştır. Hunlar Orta Asya'dan Avrupa'ya bu rakamları mı taşıdı? Yoksa bu rakamları Roma rakamlarından mı aldı? Peki Romalılardan çok uzak olan Çuvaşların bu rakamları Romalılardan alması çok düşük ihtimal. Zira tarihçiler Çuvaşlarıŋ bu rakamları eski Türklerden aldığını düşünmektedir.

Macar-Sekel rakamları

 Çuvaş rakamları

Roma rakamları

Dikkat edilirse, soldan sağa yazılan Latin yazısındaki Roma rakamlarında 6, 7, 8 için V niŋ sağ tarafına I ler eklenirken sağdan sola yazılan eski Türkçe kökenli Macar-Sekel ve Çuvaş rakamlarında I ler V niŋ soluna eklenmiştir; yani artış sola doğrudur.

25 Ocak 2019 Cuma

KökTörük Üsükleriniŋ Detayları

Her hakkı saklıdır.

Günümüzde birçok insan KökTürük üsüklerini yazarken harfleriŋ detaylarına dikkat ėtmemektedir Halbu ki harfleriŋ yazımlarında özellikle Bilge Kagan ve Kül Tigin beŋgütaşlarında ısrarla uyulmuş bazı detaylar vardır. Bu detaylarıŋ bazılarına Tonyukuk beŋgütaşında uyulmadığını görüyoruz.

Mesela kalın b 𐰉 ve nd/nt 𐰦 harfi, zeminden yukarıda, satır tavanına dayalı yazılmıştır. İnce d 𐰓 harfi, zeminden ve tavandan uzakta ortaya yazılmıştır.

kalın b 𐰉:

nd/nt 𐰦

İnce d 𐰓:

o/u 𐰆, kalın d 𐰑, kalın g 𐰍, ince g 𐰏, kalın k 𐰴, ök/ük 𐰜, ok/uk 𐰸, m 𐰢, nç 𐰨, kalın r 𐰺, kalın t 𐱃, ince t 𐱅 harflerinde kıvrımlar vardır; bu kıvrımlar Tonyukuk yazıtındaki harflerde yoktur.

o/u 𐰆:

kalın d 𐰑:

ince g 𐰏:

ök/ük 𐰜:

ok/uk 𐰸:

m 𐰢:

Kalın t 𐱃 de üst kısım alt kısımdan ayrıdır.

Kalın s 𐰽 harfi sağdan akan çizgiye soldan eklemelidir (çoğumuz sol yukarıdan sağ aşağıya akan çizgiye sağ üstten ekleme yapıyoruz).

2004 ve 2019 yılında yaptığım KökTürükçe fontlar, Orhun yazıtlarındaki harfleriŋ tüm kıvrımlarını taşımaktadırlar. Bu fontları tasarlarken Bilge Kagan ve Kül Tigin yazıtlarındaki harflerle uyumlu olmasına özellikle dikkat ėttim.