-
Yazılımlar
- KökTörükçe Laboratuvarı
- KökTörükçe Fontlarım
- Web Tabanlı KökTürkçe Çevirici ĖŊ
- Web Tabanlı Eski Türkçe Sözlük
- Web Tabanlı KökTürkçe Sözlük
- Web Tabanlı Eski Uygurca Sözlük
- Web Tabanlı KökTürkçe Klavye
- Web Sitesine KökTörükçe Font Gömme
- Android Tabanlı KökTürkçe Çevirici ĖŊ
- Android Tabanlı KökTürkçe Ekran-üstü Klavye ĖŊ
- Android Tabanlı KökTürkçe Klavye
- Android Tabanlı Eski Türkçe Sözlük
- Android Tabanlı KökTürkçe Sözlük
- Android Tabanlı Eski Uygurca Sözlük
- Windows KökTürkçe Klavye Düzeni
- Windows Tabanlı KökTörükçe Çevirici ĖŊ
- Windows Tabanlı KökTürkçe Klavye
- Windows Tabanlı Eski Türkçe Sözlük
- Windows Tabanlı KökTürkçe ↔ Türkçe Sözlük
- Hatt Sanatları
-
Yazım Kuralları
- KökTörük Ürüŋ Başı
- KökTörük Ürüŋ Başınıŋ Yazım Kılavuzu
- Ulug Eŋlik Ŋ
- Kapalı Ė
- KökTörükçede Birincil Uzun Üŋlüler
- KökTörükçede Ş Okunup S Yazılan Sözcükler
- 𐰭 = ŋ , 𐰪 = ñ
- Ulug Eŋlik Ŋ ve Kapalı Ė'niŋ Eksikliği
- KökTörükçe Yazım Sistemini Günümüz Törükçesine Uyarlama Çalışmaları
- G/Ğ -> V, Y
- D → Y
- B → V
- Macar-Sekel Abacasınıŋ Futhark Abacasıyla Kıyası
- Törükleriŋ Millî Abacası Yok Diyenlere
-
Örnek Yazılar
- Kur'an Ayetlerinden
- Taŋrı Türk'ü Korusun ve Yüceltsin!
- Taŋrı Bizimledir!
- Ne Mutlu Türk'üm Diyene!
- Gök Girsin, Kızıl Çıksın!
- Gökte Kartal Yerde Mavi Kurt Ol!
- Duâ
- Dizem
- Öğrenci Andı
- Eski Törükçede Selâmlaşma Öŋerileri
- Bir bak tarihe, Türk'e baş kaldıranlarıŋ soŋu ne olmuş!
- Pusula
- Soŋsuz Taŋrınıŋ Gücüyle!
- Karışık Yazılar
- Karamanoğlı Mehmed Beğ'iŋ Törükçe Fermanı
- Eski Törükçesiyle Bazı Törük Atasözleri
- Anneme...
- Mehmed Levend Kaya'dan
- KökTörükçe Yapışkan
- KökTörükçe Kartvizit
-
Uygur/Moŋğol Yazısı
- Eski Uygur Ürüŋ Başı ve Yazısı
- Eski Uygurcada Törük'üŋ Yazılışı
- Moŋğol Ürüŋ Başı ve Yazısı
- Oguz Kagan'ıŋ Yarlıgı
- Moŋğol Yazısınıŋ Katlama Üsükleri
- Cengiz Han'ıŋ Doğru Yazılışı: Çiŋgis Kagan
- Moŋgol İmparatoru Güyük Han'ıŋ Mührü
- Abdullah Han'ıŋ Payzası
- Çiŋgis Kagan'dan Üç Söz
- Törükçe T → Moŋgolca Ç
- Moŋğol Gözüyle KökTörükçe: Хөх Түрүгийн Бичиг
- KökTörükçe ve Moŋğolca
- Moŋğol Hatt Sanatı
-
Beŋgü Taşlar
- KökTörük Üsükleriniŋ Kökeni
- KökTörük Üsükleriniŋ Detayları
- Beŋgü Taşlarda Satırlarıŋ Dizilim Yöŋleri
- KökTörükçede Sayılar
- Beŋgütaşlardan Eŋ Beğendiğim Sözler
- Törük Milleti Soŋsuza Dek İl Tutarak Oturacaksıŋ!
- Korkmadık Savaştık!
- KökTörükçede KökTörük'üŋ Yazılışı
- 𐱄𐰆𐰺𐰣 ve توران
- Saka Cumhuriyetinde Bulunan Kemikteki Yazı
- Kutadgu Bilig'den Sevdiğim Beytler
- Kanıŋ Su Gibi Koştu, Kemiğiŋ Dağ Gibi Yattı
- Dokuz Dilde Bilge Kagan'ıŋ Sabı
- İnsanoğlu ve Zaman
- Tunyukuk-Bilge Kagan-Köl Tigin Yazıtlarındaki Yazım Farklılıkları
- KökTörükçe Sözcük Örnekleri
- KökTörükçe Beŋgüleriŋ Listesi
- KökTörükçede Sevdiğim Aŋlamlı Sözcükler
- Bilge Kagan Kardeşi Köl Tigin Öldüğünde Söylediği Sözler
- Köl Tigin Yazıtı
- Bilge Kagan Yazıtı
- Tonyukuk Yazıtı
- İhe Hüşotu (Köl İç Çor) Yazıtı
- Ongin Yazıtı
- Şine Usu (Moyun Çor) Yazıtı
- Suci Yazıtı
- KökTörükçe El Yazmaları
- Eşyalar
-
Tarih
- Hun ve KökTörük Kaganları
- Eski Törüklerde Ünvanlar
- Tarih Boyunca Törükleriŋ Kullandıkları Ürüŋ Başlar
- 12 Hayvanlı Türk Takvimi
- Kagan, Kan, Han, Hakan
- Çin Kaynaklarında Aşina Destanı
- Eski Törükçede Rakamlar
- Kök Böri (Mavi Kurt)
- Törüklerde At Kuyruğunu Bağlamak
- KökTörükleriŋ Bayrağı
- KökTörüklerde Yug Töreni
- Toŋ Yabgu ve 2. Hüsrev Perviz
- Tuğrul Kuşu
- Eski Törükçeye Sanskritçe ve Soğdcadan Girmiş Sözcükler
- İslâmla ilgili Eski Törükçe Sözcükler
- KökTörük Silahları
- And / Yemin İçmek
- İlk Törük Hekimi
- Ergenekon (Ergüne Gun)
- Törük Evi
- Köçürme
- Törüklerde Kağıd Üzerinde İlk Metin
- Törükleriŋ Anadolu'da İlk Adımları
- Eski Törüklerde Bıyık
- KökTörük Paraları
- Hobiler
-
Diğer
- Medyada Biz
- Jeneriklerde Biz
- "Taŋrı Dėmek Günahtır" Dėyenlere
- Törük Yayıncılığında KökTörükçeyle ilgili İlk Haber
- Osmanlıca Sözdizim Kitabları
- KökTörükçeniŋ Bazı KökTörükçecilerden(!) Çektikleri
- KökTörükçe ile İlgili Kitablarım
- Farklı Dillerdeki Kitablarda KökTörük Abecesi
- KökTörükçe Paralarda
- Bíró András Zsolt
-
Yazılım Notları
- Bilgisayarda KökTörükçe Yazmak
- KökTörük Yazısınıŋ Evrensel Kodlarınıŋ Standardlaştırılması
- Bitişik Yazı Sistemlerinde Fontlar
- Android 8 (Oreo) ve KökTörükçe
- Araba Bilgisayarında KökTörükçe
- Android'de KökTörükçe Desteği için Samsung'a Yazdığım E-posta
- KökTörükçesini Göremeyen Var mı?
- KökTörükçeyi Desteklemeyen Bilgisayarlarda/Telefonlarda Bile Zorla Gösteriyoruz Artık
- TamgaDroid
- Tonyukuk Robot Kolu
- Bilgisayarda Hazırlanmış İlk KökTörükçe Yazılarım (1996)
- Sayısal Ortamda İlk KökTörükçe Yazışma
- İlk KökTörükçe Programımı Yazdığım Bilgisayar
Yazım Kuralları etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster
Yazım Kuralları etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster
23 Ekim 2022 Pazar
9 Şubat 2020 Pazar
𐰭 = ŋ , 𐰪 = ñ
Her hakkı saklıdır.
ñ = ny/yn harfine karşılıktır (İspanyoncada Siñor uŋ Sinyor okunması gibi). Bilimsel literatürde Ulug eŋlik ŋ = kef-i nun (ڭ) = ŋ harfi ŋ ile yazılır, ñ ile değil; ñ = 𐰪 harfine karşılıktır.
ŋ kutupsuz sessizdir; n+g şeklinde bir çift sessiz değildir; herkes bu yaŋılgıya düşüyor. Aynı şekilde ñ (ny/yn) de kutupsuz sessizdir; n+y şeklinde çift sessiz değildir. Bakıŋız:
http://bilig.yesevi.edu.tr/yonetim/icerik/makaleler/1946-published.pdf (ilk sayfada Öz bölümü)
http://www.tekedergisi.com/Makaleler/1770739505_1sertkaya.pdf (2. sayfa b) maddesi, 3. sayfada e) maddesi ve 4. sayfada h) maddesinden soŋraki paragrafta "Bu mukayeseli imlâlarda da görüleceği üzere ny çift ünsüz değil, tek bir sestir.")
ŋ ve ė yi telefonda yazmakta zorluk çekiyorsaŋız yaptığım şu KökTörükçe klavyeyi kullanabilirsiŋiz; Latin arayüzünde ŋ ve ė vardır. Klavyede dört arayüz var: Latin, simge, Orhun, Yenisey:
16 Ocak 2019 Çarşamba
Ulug Eŋlik Ŋ ve Kapalı Ė'niŋ Eksikliği
Her hakkı saklıdır.
Kitabıŋı: seniŋ
Kitabını: onuŋ
Peki "ben"?
ben: kendim
beŋ: tende oluşan siyah nokta
bin: binmek eylemi
biŋ: 1000
"en" de ne aŋlıyorsuŋuz?
eŋ: azamiyet, eŋ fazla gibiėŋ: gėŋişlik
don: giysi türü
doŋ: doŋmak eylemi
1928'de hem normal n hem de Ulug Eŋlik ŋ aynı harfle gösterilmeye başlanınca bu durum ortaya çıktı. Ulug Eŋlik ŋ, Göktürkçede de, Uygurcada da, Osmanlıcada da, Asya'daki Türk Cumhuriyetleriniŋ kullandığı Kiril abecesinde de normal n'den ayrı harfle gösterilir. Latin abecemizde normal n ve Ulug Eŋlik ŋ'yi aynı harfle "n" göstermeğe başlayınca Ulug Eŋlik ŋ yazılışını ve sesini kayb ėttik.
Ha bu arada "Tengri" deki ng, n-g şeklinde iki sessiz değildir, Ulug Eŋlik ŋ'dir: Teŋri. Ulug Eŋlik ŋ'yi temsil ėden harfimiz olmadığı üçün ng ile yazıyoruz.
Daha fazla bilgi üçün:
Ya "yėmek" ve "dėmek" fiillerindeki ė, bazen niçin i oluyor? Çünkü bu ė'ler kapalı. Kapalı ė, e-i arasında bir sesdir. 1928'e kadar kapalı ė'yi normal e'den farklı yazıyorduk. Latin harflerine geçince bazen e bazen de i ile yazmağa başladık ve bu sesi de kayb ėttik.
yėmek: yėdi, yėyor (yiyor)
dėmek: dėdi, dėyor (diyor)
22 Eylül 2017 Cuma
17 Haziran 2016 Cuma
G/Ğ → V, Y
Her hakkı saklıdır.
1 Kasım 1928'de latin harflerini kabul étmeden öŋce, bugün v ve y ile seslendirdiğimiz bazı kelimeleri g/ğ ile seslendirir ve yazardık. Örneğin:Bugün Türkiye Türkçesinde hâlâ ğ ile seslendirmeyi koruduğumuz bazı kelimeler Azerbaycan Türkçesinde y ile seslendirmektedirler (Örn: göğüs -> göyüs, eğlence -> eylence). Ben günlük yazışmalarımda daima kelimeleriŋ asıllarını kullanmağa (bugünkü Türkçede "kullanmaya") çalışıyorum.
28 Nisan 2016 Perşembe
KökTörükçede Birincil Uzun Üŋlüler
Her hakkı saklıdır.
Normalde a/e sözcük başında ve ortasında yazılmamasına rağmen ilk hecedeki uzun üŋlüler muhakkak yazılmıştır. Örneğin: a+(a)K, a+(a)T hem "a" hem de kalın K, kalın T yazılması gibi.
https://kok-turk.blogspot.com/2015/04/gokturk-harflerini-kullanm-klavuzu.html adresindeki Tablo 2'de 18 aded ık+ı, 44 aded ok/uk+o/u ile başlayan sözcükler, [Talat Tekin, “Türk Dillerinde Birincil Uzun Üŋlüler “,’ Türk Dilleri Araştırmalar Dizisi 13, Ankara, 1995] kitabınıŋ aşağıda vérilen 90.-91. sahîfelerindeki listede yoktur. Buradan aŋlaşılacağı üzere ok/uk harfinden soŋra kullanılan o/u, ık harfinden soŋra kullanılan ı, ök/ük harfinden soŋra kullanılan ö/ü uzun üŋlüler değildir. Sözcük başında kullanılan ık, ok/uk, ök/ük harfinden soŋra üŋsüz harf hiçbir zaman gelmemiş, muhakkak sırasıyla ı, o/u, ö/ü kullanılmıştır. ık, ok/uk, ök/ük üŋ öŋüne ı, o/u, ö/ü konulursa (o/u+ok/uk, ı+ık, ö/ü+ök/ük) uzun üŋlü olur, peşine konulursa (ık+ı, ok/uk+o/u, ök/ük+ö/ü) uzun üŋlü olmaz. Peşine koyma da sadece sözcük başlarında olur. Göktürkçede hece yapısı ünlü+ünsüz dür, günümüzdeki gibi ünsüz+ünlü değil.
Talat Tekin, “Türk Dillerinde Birincil Uzun Üŋlüler “,’ Türk Dilleri Araştırmalar Dizisi 13, Ankara, 1995:
https://kok-turk.blogspot.com/2015/04/gokturk-harflerini-kullanm-klavuzu.html adresindeki Tablo 2'de 18 aded ık+ı, 44 aded ok/uk+o/u ile başlayan sözcükler, [Talat Tekin, “Türk Dillerinde Birincil Uzun Üŋlüler “,’ Türk Dilleri Araştırmalar Dizisi 13, Ankara, 1995] kitabınıŋ aşağıda vérilen 90.-91. sahîfelerindeki listede yoktur. Buradan aŋlaşılacağı üzere ok/uk harfinden soŋra kullanılan o/u, ık harfinden soŋra kullanılan ı, ök/ük harfinden soŋra kullanılan ö/ü uzun üŋlüler değildir. Sözcük başında kullanılan ık, ok/uk, ök/ük harfinden soŋra üŋsüz harf hiçbir zaman gelmemiş, muhakkak sırasıyla ı, o/u, ö/ü kullanılmıştır. ık, ok/uk, ök/ük üŋ öŋüne ı, o/u, ö/ü konulursa (o/u+ok/uk, ı+ık, ö/ü+ök/ük) uzun üŋlü olur, peşine konulursa (ık+ı, ok/uk+o/u, ök/ük+ö/ü) uzun üŋlü olmaz. Peşine koyma da sadece sözcük başlarında olur. Göktürkçede hece yapısı ünlü+ünsüz dür, günümüzdeki gibi ünsüz+ünlü değil.
Talat Tekin, “Türk Dillerinde Birincil Uzun Üŋlüler “,’ Türk Dilleri Araştırmalar Dizisi 13, Ankara, 1995:
27 Temmuz 2015 Pazartesi
KökTörükçe Yazım Sistemini Günümüz Törükçesine Uyarlama Çalışmaları
Her hakkı saklıdır.
ن = ث = ت = ب
خ = ح = ج
ذ = د
ز = ر
ش = س
ظ = ط
غ = ع
ق = ف
harflerinden eşit olanlar aynı şekilde yazılırdı. Daha soŋraları noktalar kullanılarak bu harfler ayrıştırıldı. Ama bu da yėtmedi, hatasız okunabilmesi için esre, ötre, üstün de bu harflerin üstünde ve altında kullanılmaya başlandı. Kısacası geçen 1400 yıl boyunca Arab abacası hep işlendi ve geliştirildi.
KökTörük ürüŋ başını eleştirenler ise bu ürüŋ başa haksızlık yaparlar. Zira bu ürüŋ baş 840 yılından soŋra kullanılmadığından dolayı, soŋ 1300 yıldır işlenmemiş ve geliştirilmemiş olmasına rağmen, 1300 yıl öŋceki haliyle bile günümüz Törükçesini yazmak için şaşırtıcı derecede yėterlidir. Yani 1300 yıl öŋce bir çok abaca ilkel iken KökTörük ürüŋ başı diğerlerine nazaran çok üstün bir teknolojiyle ve mantıkla tasarlanmış ve atalarımız tarafından kullanılıyordu.
KökTörük ürüŋ başını eleştirenler ise bu ürüŋ başa haksızlık yaparlar. Zira bu ürüŋ baş 840 yılından soŋra kullanılmadığından dolayı, soŋ 1300 yıldır işlenmemiş ve geliştirilmemiş olmasına rağmen, 1300 yıl öŋceki haliyle bile günümüz Törükçesini yazmak için şaşırtıcı derecede yėterlidir. Yani 1300 yıl öŋce bir çok abaca ilkel iken KökTörük ürüŋ başı diğerlerine nazaran çok üstün bir teknolojiyle ve mantıkla tasarlanmış ve atalarımız tarafından kullanılıyordu.
KökTörük ürüŋ başınıŋ günümüz Törükçesini yazmaya yėterli olmadığını söyleyenler var. Biz Törükler maalesef tarih boyunca sürekli abece değiştirmişiz. Törükler tarih boyunca 13 abece kullanmış (kaynak: Talat Tekin, "Tarih Boyunca Türkçeniŋ Yazımı"). Bunlardan eŋ uzun süreli kullanılanlar KökTörük, eski Uygur, Arab abeceleridir. Soŋ yüzyıl boyunca Latin ve Kiril abecesi de kullanılmaktadır. Her yeŋi abeceye geçtiğimizde dilimize o abeceniŋ sahibi olan dilden sözcükler ithal ėtmişiz. Saf Törükçe'de v, f, h, j, ğ, c yoktur. Olmaması da güzeldir, şundan dolayı: Bir diliŋ fonetiğini ve o dildeki sesler oluşturur. Bundan dolayı Almancayı Fransızcadan, Arabcadan ayırd ėdebilirsiŋiz. Çoğu dilde kendisine has sesler vardır (Arabcada zad/dad, Törükçede ulug eŋlik ve kapalı é). Törükler yeŋi abeceye geçtikçe Törükçeye yeŋi sesler girmiştir. KökTörük üsüklerini bırakıp Soğd'dan eski Uygur ürüŋ başını alınca Törükçeye v girdi. Arab ebcedine geçince f, h, ğ, c girdi. Bundan dolayı bu tartışma ortaya çıkmıştır. Ama KökTörük ürüŋ başı yine Törükçeyi yazmak için şaşırtıcı derecede yėterlidir.
Daha öŋce de bahs ėttiğim gibi, bu bloğu asıl kurma amacım, KökTörük dizgesiniŋ internette yaŋlış öğretilmesi/öğrenilmesi ve gittikçe yaygınlaşan bilgi kirliliğidir. Kimileri ise bilerek ya da bilmeyerek KökTörük dizgesini güncel hâle getireyim derken dizgeniŋ öz imlâ kurallarını yıkmaktadır. KökTörük dizgesiniŋ öz kurallarıyla bugünkü Törükçemiz ve içindeki yabancı sözcükler aşağıdaki bėş kurala uyularak rahatlıkla yazılabilir. Dilimize girmiş olan yabancı sözcükleri yazabilmek için KökTörük ürüŋ başını bugüne uyarlamak yėrine, yabancı sözcükleri KökTörük ürüŋ başıyla yazılabilecek şekilde dilimize uyarlamalıyız. Böylece ürüŋ başımızı korumuş oluruz. Meselâ Japonlar, Çinliler böyle yapmaktadır.
- KökTörük ürüŋ başı büyük üŋlü uyumunu koruyacak şekilde geliştirilmiştir. O devirde hemen hemen tüm sözcükler büyük üŋlü uyumuna uymaktaydı. Halbuki günümüz Törükçesinde üŋlü uyumuna uymayan çok sayıda yabancı sözcük vardır. Mesela "balet" kelimesi. Buradaki "l", önündeki "a"ya bakılıp "kalın l" ile mi, ardındaki "e"ye bakılıp "ince l" ile mi yazılacaktır? Elbette ki kalın l, çünkü KökTörük dizgesinde üŋsüz üsükler kendisinden öŋceki üŋlüye göre seçilirler. Tüm yabancı sözcüklerde bu kural uygulanabilir. Bazıları hece mantığıyla giderek ba-let şeklinde okunduğundan "l" niŋ ince yazılması gerektiğini söylüyor. Bu görüş doğru değildir. KökTörük yazısı hece mantığıyla yazılmıyor. Mesela "araba" kelimesi KökTörük üsükleriyle "ar-ab-a" şeklinde yazılıyor ki bu hece mantığına uymuyor. Hece mantığını savunanlarıŋ dėdiği doğru olsaydı "a-ra-ba" şeklinde yazılırdı, sözcük başlarındaki üŋlüler yazılırdı, sözcük soŋlarındaki üŋlüler yazılmazdı ve üŋsüz üsükler kendilerinden soŋraki üŋlüyi taşırlardı (halbuki KökTörük dizgesinde kendilerinden öŋceki üŋlüyü taşıyorlar).
- Günümüz Törükçesinde olan f, v, h, j, c, ğ sesleri eski Törükçede yoktu. Yėrlerine p, b, k, ç kullanılıyordu (hangi yėrine kangı, hatun yėrine katun, ev yėrine eb gibi). Günümüz Törükçesinde f, v, h, j, c, ğ için kimileriniŋ yaptığı gibi harf uydurmağa gerek yoktur. Zira o zaman KökTörük yazısınıŋ saflığını bozmuş oluruz. Yine bu harfleri yėrine f→p, v→b, h→k, j/c→ç, ğ→g kullanıldığında okuyucu kolaylıkla aŋlayacaktır. Zira biz sözcükleri harf harf okumayız, sözcüğü beynimizde ezberleriz. KökTörük üsükleriyle "Karita" yazılırsa kolaylıkla harita olduğu aŋlaşılır (çünkü karita diye bir şey yoktur) veya "avlanmak", KökTörük ürüŋ başınıŋ mevcud üsükleriyle "ablanmak" şeklinde yazılabilir, Zaten eski Törükçesi ablan- dır. Bakıŋız: https://kok-turk.blogspot.com/2017/09/b-v.html, https://kok-turk.blogspot.com/2017/09/d-y.html, https://kok-turk.blogspot.com/2016/06/gg-v-y.html.
- Bir öŋceki maddeye ek olarak, KökTörük dizgesindeki ç üsüğünü aynı zamanda c olarak kullanmağa alışığız ama j olarak kullanmağa alışık değiliz. Bundan dolayı j harfini birleşik harflerde kullanırken aşağıdaki ayrımı öneriyoruz:
- Özellikle Arabca kökenli sözcüklerde iki üŋlü ardarda gelmektedir. "Saat", "vaiz", "dair", "Suat". KökTörük dizgesinde sözcük içinde a, e yazılmaz; diğer üŋlüler duruma göre (bakıŋız: https://kok-turk.blogspot.com/2015/04/gokturk-harflerini-kullanm-klavuzu.html, madde: 3-7) yazılmaz. Ama iki üŋlü peşpeşe geldiğinde her iki üŋlü de yazılmalıdır. Yoksa "saat" yerine "sat", "dair" yerine "dar", "Suat" yerine "sut" okunur.
- KökTörük dizgesinde ekler, ilk heceye veya bir öŋceki heceye bakılmaksızın hep aynı şekilde yazılmıştır. Bazı eklerde üŋlüler her zaman düşmüş, bazı eklerde üŋlüler yazılmıştır. Sözcüğüŋ kökü ne olursa olsun yazım şekli korunmuştur. KökTörük yazısında o/u-ı-a veya ö/ü-i-e gibi üŋlüleriŋ hepsini birden kapsayacak uzunlukta bir kök sözcük yokken günümüz Törükçesinde vardır. https://kok-turk.blogspot.com/2015/04/gokturk-harflerini-kullanm-klavuzu.html adresindeki 7. madde KökTörük beŋgütaşlarında kök sözcüklerde uyulan bir kuraldır. Ama günümüz Törükçesinde örneğin 4. hecenin ünlüsünü ilk heceye göre belirlersek sözcük yaŋlış okunabilir. Bundan dolayı 7. madde uygulanırken ilk heceye değil, bir öŋceki heceye bakılırsa o heceniŋ üŋlüsü daha kolay tahmin ėdilebilir. Çünkü sözcük uzunsa ve sözcük boyunca farklı üŋlüler varsa, bir hecedeki üŋlüyü öŋündeki hangi hecedeki üŋlüye göre yazacağız, öŋdeki hangi heceler soŋraki heceleriŋ üŋlülerini kontrol ėdecek? Bunuŋ için éŋ kolay yol, bir hecedeki üŋlüleri yazarken kendisine eŋ yakın öŋdeki heceye bakmaktır. Mesela, "komandonuŋ" sözcüğüne bakıldığında ortadaki "a" tüm sözcükteki üŋlü saflığını (o, u) bozmuştur. Bundan dolayı komndonŋ şeklinde yazılmalıdır. Kırmızı o'yu ilk hecedeki o'dan dolayı yazmazsak, "kumandanıŋ" şeklinde de okunabilir. Başka örnek "otomasyon", otmsyon şeklinde yazılmalıdır. Soŋ hecedeki o, bir öŋceki hecede a olduğu için yazılmıştır.
Sadece bu bėş kuralı dikkate alarak, KökTörük dizgesiniŋ mevcud 38 üsüğüyle ve o zamanki yazı sistemiyle günümüz Törükçesi %100 yazılabilir.
23 Temmuz 2015 Perşembe
Törükleriŋ Millî Abecesi Yok Diyenlere
Her hakkı saklıdır.
Türkler şimdiye kadar 13 alfabe kullanmışlardır (kaynak: Talat Tekin, "Tarîh boyunca Türkçe'niŋ Yazımı", Simurg, Ankara, 1997). Bunlardan sâdece bir tanesi Türklere aiddir ve o da GökTürk alfabesidir. Talat Tekin kitabında şöyle der:
"Türkçe'niñ yazımı için Türklerce kullanılmış olan ilk alfabe, bugünkü bilgilerimize göre, Batıda eski Türk runik yazısı, bizde ise GökTürk alfabesi olarak bilinen én eski Türk yazısıdır. Bu yazınıŋ batıda runik sıfatı ile nitelendirilmesiniŋ sebebi, harfleriniŋ eski İskandinav kitâbelerinde kullanılmış olan ve genellikle runik alfabe diye adlandırılan yazınıŋ harflerine beŋzemesidir."
İskandinav ülkeleri runik yazıyı (Futhark alfabesi) M. S. 150-700 arasında kullanmışlardır ve daha soŋra bugünkü Latin alfabesine geçmişlerdir. Bu yazıyı soldan sağa yazıyorlardı. Harflerde dairesel (oval) hatlar yoktu.
O dönemde İskandinav ülkelerinden çok uzakta yaşayan Türkler ise, günümüze kadar varlığını koruyan eserleri M. S. 700lerde yazmış olsalar bile bu yazıyı M. Ö. 200lerden itibaren kullanmağa başlamışlardı ve Türkler yazılarını hep sağdan sola yazmışlardır. Abacada ise dairesel (oval) hatlı harfler vardı.
Öyle ki Türk yazısını Avrupa'ya taşıyan Attila M. S. 400lerde Szekel Rovasiras runik alfabesiniŋ temelini atmış ve bu yazı Macarlar tarafından 1850lere kadar kullanılmıştır ki bu yazı da sağdan sola yazılırdı.
Hem GökTürk Alfabesinden türediği bilim dünyasınca kabul edilen Macar Szekel-Rovasiras yazısı hem de GökTürk yazısı sağdan sola yazılırken, İskandinav ülkelerinin kullandığı Futhark yazısı soldan sağa yazılıyordu. Macar ve GökTürk harfleriniŋ, iddia edildiği gibi İskandinav runik (Futhark) harflerine beŋzemediği aşağıdaki şekillerden rahatlıkla görülebilmektedir.
Ve ayrıca GökTürk alfabesinde harfler günlük sözcüklerden türemiştir:
GökTürkler bu alfabeyi geliştirirken runik diye bir iddiaları yoktu. GökTürkler genelde bu yazıyı çekiç ve çivi ile taşa yazdılar ve düz hatlı harfler taşa daha kolay yazılabildiği için harfler düz hatlı seçilmiştir. Yoksa GökTürk alfabesine runik diyenler Talat Tekin'iŋ de belirttiği gibi batılılardır. Onlar her düz hatlı harf tipine runik harf demişlerdir.
Hepsinden önemlisi, Göktürk yazı sistemi ünlü uyumunu koruyan bir yazı sistemidir. Yani ünlü uyumuna uymayan (Türkçe olmayan yabancı) kelimeler GökTürk alfabesiyle çok zor yazılır. Doğal yapısı ünlü uyumuna uyan Türkçe kelimeler ise GökTürk alfabesiyle çok rahat yazılır. Batınıŋ runik yazısında ünlü uyumu diye bir mantık yoktur!
Bunca gerçeği inkâr edip Türkleriŋ millî alfabesi yoktur diyenlere duyurulur!
11 Nisan 2015 Cumartesi
KökTörük Ürüŋ Başınıŋ (Abecesiniŋ) Yazım Kılavuzu
Her hakkı saklıdır.
Bugüne kadar Göktürk harfli 568'den fazla yazıt bulunmuştur. Bu yazıtlar içerisinde yazım kurallarınıŋ éŋ olgunlaşmış olanları Bilge Kagan ve Kül Tigin yazıtlarıdır. Tonyukuk yazıtlarında da kurallar olgun olmasına rağmen hatalar vardır. Aşağıdaki yazım kuralları Bilge Kagan ve Kül Tigin yazıtlarını temel alarak 1988'den bu yana olan bilgi birikimimle dérleyerek özet hâline getirdim. Bu yazım kuralları genellikle uyulan kurallardır. Buradaki genellikle kelimesi %95 - %70 aŋlamındadır. 1300 yıl öŋcesini düşünürsek, o zamanki yazıcılarıŋ bilgi seviyesi ve yazım bilgisi kişiden kişiye değişmektedir. Dolayısıyla o devirlerdeki yazılarda istisnâlarıŋ ve hatalarıŋ olması çok doğaldır. Aşağıdaki kurallar genelde uyulmuş olan kurallardır.
7. maddeyi teyid éden:
Talat Tekin, "Orhon Yazıtları", Türk Dil Kurumu Yayınları, 5. Baskı, Ankara 2014.
19. maddeyi teyid éden:
Talat Tekin, "Tarih Boyunca Türkçenin Yazımı", Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi: 19, Ankara, Simurg, 1997.
ن = ث = ت = ب
خ = ح = ج
ذ = د
ز = ر
ش = س
ظ = ط
غ = ع
ق = ف
harflerinden eşit olanlar aynı şekilde yazılırdı. Daha soŋraları noktalar kullanılarak bu harfler ayrıştırıldı. Ama bu da yėtmedi, hatasız okunabilmesi için esre, ötre, üstün de bu harfleriŋ üstünde ve altında kullanılmaya başlandı. Kısacası geçen 1400 yıl boyunca Arab abacası hep işlendi ve geliştirildi.
KökTörük abacasını eleştirenler ise bu abacaya haksızlık yaparlar. Zirâ bu abaca 840 yılından soŋra kullanılmadığından dolayı, soŋ 1300 yıldır işlenmemiş ve geliştirilmemiş olmasına rağmen, 1300 yıl öŋceki hâliyle bile günümüz Türkçesini yazmak için yėterlidir. Yani 1300 yıl öŋce bir çok abaca ilkel kurallarla yazılırken KökTörük abacası diğerlerine nazaran çok üstün bir teknolojiyle ve mantıkla tasarlanmış ve kullanılıyordu.
8 Mart 2015 Pazar
Kapalı Ė
Her hakkı saklıdır.
3 Şubat 2015 Salı
Ulug Eŋlik Ŋ
Her hakkı saklıdır.
Türkçe'de aslında iki n harfi vardır. Biri bildiğimiz n, diğeri Ulug Eŋlik ŋ. Ulug Eŋlik KökTürükçe'de ve Osmanlıca'da farklı harfle yazılıyordu, tâ ki 1 Kasım 1928'de Latin harflerine geçinceye kadar. Bu tarihten itibaren her iki n sesini de aynı harflerle yazmağa başladık. Aşağıda, 1994 yılında kendim oluşturduğum ve sürekli güncellediğim, Ulug Eŋlik ŋ ile yazılan Türkçe kelimeleriŋ listesini bulacaksıŋız.
2 Şubat 2015 Pazartesi
Sekel-Macar Abecesiniŋ Futhark Abecesiyle Kıyası
Sekel-Macar Runik Abecesi (Székely-Magyar Rovásírás ábécé) ve Futhark Abecesi
Her hakkı saklıdır.
Runik görünümlü üç ana abaca var: 1-Türk Runik yazısı (Göktürk yazısı), 2-Sekel-Macar yazısı (Avrupa Hunlarınıŋ Avrupaya getirdiği ve Macarlarıŋ ve Transilvanya'daki Sekelleriŋ 1850'lere kadar kullandığı yazı), 3-Futhark yazısı (İskandinavya'da MS 150-1100 arasında Vikingleriŋ de kullanmış olduğu yazı). 1. ve 2. yazı sistemi sağdan sola yazılırken 3. yazı sistemi soldan sağa yazılırdı.Runik yazıyı ilk olarak Orta Asya'da MÖ 900 - MÖ 400 arasında yaşayan Öŋ-Türkler olduğuna inanılan İskitler kullanmışlardır. Runik harfler zamanla değişime uğrayarak Göktürkler döneminde soŋ hâlini almıştır. Buŋa Türk Runik yazısı (Göktürk yazısı) diyoruz. Göktürkleri MS 752'de yıkan Uygurlar, MS 840'lara kadar Türk Runik yazısını kullanmaya devam étmiş, soŋrasında Soğdlarıŋ abacasını alıp dikey olarak yazmağa başlamışlardır (Eski Uygur Yazısı : https://kok-turk.blogspot.com/2014/12/eski-uygur-yazs.html). Yani Türkler Runik yazıyı aşağı yukarı 2000 yıl kullanmıştır.
Büyük Hun İmparatorluğunuŋ Orta Asya'da varlığını yitirmeğe başlamasıyla Hunlar batıya doğru göç étmeğe başlamışlardı. M.Ö. 36 yılında başlayıp, M.S. 300 lü yıllara kadar devam eden göçlerde Hunlar yazılarını da Avrupa'ya getirmişlerdi. Soŋrasında Avrupa Hun Devleti kuruldu. Bugün kökeni Hun olan Macaristan (Hungary), 1850'lere kadar Türk Runik yazısınıŋ değiştirilmiş şekli olan Sekel-Macar (Székely-Magyar Rovásírás) abacasını kullanıyordu. Macarlarıŋ ilk Hristiyan kralı olan Istvan tarafından, "Hristiyanlık öŋcesi tüm yazıtlarıŋ yok edilmesi" emri doğrultusunda yasaklanmasına rağmen, Transilvanya'nıŋ bazı bölgelerinde Sekeller tarafından 1850'li yıllara kadar kullanılmıştır. Göktürk abacasındaki Türkçe'niŋ üŋlü uyumu muhafızı olan ince/kalın üŋsüz harfler, bu abacada yoktu. Ama Göktürk abacası gibi sağdan sola yazılıyordu.
Soŋuç olarak, Macar-Sekel yazısı ve Göktürk yazısınıŋ kökenleri aynıdır ve Hunlardan, İskitlerden gelmektedir. 2000 yıl öŋce coğrafi olarak farklı bölgelere taşındıkları için, Macar-Sekel yazısı Avrupa'da; Göktürk yazısı Asya'da gelişimlerini farklı tamamlamış ama bazı ortak özellikleri korumuştur: Göktürk yazısında kelime ayracı 2 nokta üstüste iken Macar-Sekel yazısında 4 nokta üstüste idi ve her iki yazı sağdan sola yazılıyordu.
30 Ocak 2015 Cuma
KökTörük Ürüŋ Başı
Her hakkı saklıdır.
Orhun BeŋgüTaşlarda 38 farklı üsük (harf) kullanılmış olsa da diğer BeŋgüTaşlara (Yenisey, Talas, Altay, Turpan, Fergana, Kazakisatan) bakıldığında, çoğu hece sesi vėren 23 farklı üsük daha kullanıldığını görüyoruz (detaylı bilgi için https://kok-turk.blogspot.com/2015/04/gokturk-harflerini-kullanm-klavuzu.html adresindeki 26. maddeye bakıŋız) .
Bu tabloda kutuplu sessizler hem kalın hem de ince hâli olan sessizlerdir. Kutupsuz sessizleriŋ ise kalını incesi yoktur. Çift sessizler içlerinde iki sessiz barındırırlar.
Çoğu arkadaşımız Ulug Eŋlik (nazal) ŋ = 𐰭 ‘yi yazmak için ñ kullanıyor ama bu yaŋlıştır. ñ = ny/yn sesine karşılıktır (İspanyoncada Siñor’uŋ Sinyor okunması gibi). Bilimsel literatürde nazal ŋ = kef-i nûn = Ulug Eŋlik ŋ harfi, ŋ ile yazılır, ñ ile değil; ñ = 𐰪 harfine karşılıktır.
Ŋ/ŋ kutupsuz sessizdir; n+g şeklinde bir çift sessiz değildir; herkes bu yaŋılgıya düşüyor. Aynı şekilde ñ (ny/yn) de kutupsuz sessizdir; n+y şeklinde çift sessiz değildir. Bakıŋız: http://bilig.yesevi.edu.tr/yonetim/icerik/makaleler/1946-published.pdf (ilk sayfada Öz bölümü), http://www.tekedergisi.com/Makaleler/1770739505_1sertkaya.pdf (2. sayfa b) maddesi, 3. sayfada e) maddesi ve 4. sayfada h) maddesinden soŋraki paragrafta "Bu mukayeseli imlâlarda da görüleceği üzere ny çift ünsüz değil, tek bir sestir.")
KökTörük abacası, yazıldığı dönemdeki eŋ gelişmiş abacalardan biriydi. O dönemde kullanılan abacalarıŋ çoğu ilkel şekilde yazılıyordu. Mesela bugün mükemmel bir yazıma ulaşmış ve çok sayıda hatt sanatı türü geliştirilmiş Arab yazısı, o dönemlerde çok ilkeldi. Arab harflerinde noktalama henüz o dönemlerde daha kullanılmaya başlanmadığından
ن = ث = ت = ب
خ = ح = ج
ذ = د
ز = ر
ش = س
ظ = ط
غ = ع
ق = ف
harflerinden eşit olanlar aynı şekilde yazılırdı. Daha soŋraları noktalar kullanılarak bu harfler ayrıştırıldı. Ama bu da yėtmedi, hatasız okunabilmesi için esre, ötre, üstün de bu harfleriŋ üstünde ve altında kullanılmaya başlandı. Kısacası geçen 1400 yıl boyunca Arab abacası hep işlendi ve geliştirildi.
KökTörük abacasını eleştirenler ise bu abacaya haksızlık yaparlar. Zirâ bu abaca 840 yılından soŋra kullanılmadığından dolayı, soŋ 1300 yıldır işlenmemiş ve geliştirilmemiş olmasına rağmen, 1300 yıl öŋceki hâliyle bile günümüz Türkçesini yazmak için yėterlidir. Yani 1300 yıl öŋce bir çok abaca ilkel kurallarla yazılırken KökTörük abacası diğerlerine nazaran çok üstün bir teknolojiyle ve mantıkla tasarlanmış ve kullanılıyordu.
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)